Loop naast me, wees mijn vriend

Loop niet voor me uit, ik zal misschien niet volgen. Loop niet achter me aan, ik zal misschien niet leiden. Loop gewoon naast me en wees mijn vriend.
Origineel: Ne marche pas devant moi, je ne te suivrai peut-être pas. Ne marche pas derrière moi, je ne te guiderai peut-être pas. Marche à côté de moi et sois simplement mon ami!

Zwervend op het internet loop ik tegen een citaat van Albert Camus aan. Ik vind het meteen een mooie tekst. Daar moet ik wat mee. De woorden doen mij in eerste instantie denken aan de zegen van St. Patrick, maar we zijn op weg naar Pinksteren. Moeten de Emmaüsgangers een rol krijgen? In mijn hoofd begint een verhaal te borrelen over vriendschap, leren van elkaar en open staan voor verandering. Toch maar eens kijken of ik kan achterhalen waar deze quote vandaan komt, of het wel bij mijn verhaal past.

Wat rechtvaardigt een aanslag?

Na enig zoeken weet ik het: uit een toneelstuk De rechtvaardigen (les justes). Ik ken het niet en zoek verder. Het stuk gaat over een echte gebeurtenis uit 1905: de moord op een groothertog in Rusland door socialistisch revolutionairen. Eigenlijk zijn er twee pogingen om hem uit de weg te ruimen. De eerste mislukt omdat de groothertog op dat moment samen met zijn vrouw en kinderen in de koets reist. De twijfel slaat toe bij de aanslagpleger. Hun dood wil hij niet op zijn geweten hebben. Een ander heeft minder scrupules. De aanslag zal een betere wereld een stukje dichterbij brengen. Dat is voldoende rechtvaardiging. Hij slaat toe. De groothertog sterft, zijn vrouw overleeft, de aanslagpleger wordt gearresteerd. De arrestant krijgt een aanbod voor strafvermindering als hij de namen van de andere leden van de ‘terroristische cel’ doorgeeft. Hij weigert en wordt veroordeeld tot de doodstraf.

Heftige kost, dat zijn nog eens problemen om over na te denken. De vragen buitelen over elkaar heen. Wat rechtvaardigt een aanslag? Mag je onschuldigen doden om een hoger doel te bereiken? Wie bepaalt trouwens wie schuldig is en waaraan? Is een ideaal het waard om voor te sterven? Welke prijs ben je bereid te betalen?

Welke prijs ben je bereid om te betalen?

En door deze vragen herinner ik mij opeens weer de film die ik pas op Netflix bekeek Eye in the Sky (met Helen Mirren, gratis). Bijna twee uur lang keek ik ademloos naar de beslissing of een geheime dronemissie door mag  gaan. Met de precisiebom kan een zelfmoordterrorist – die zich opmaakt voor een aanslag op een winkelcentrum – uit de weg geruimd worden. Enig probleem: er staat een meisje precies in het schootsveld, het zal haar dood worden. Voor de kijker de nare ervaring dat oorlog voeren bijna een game is geworden. Gelukkig wordt er ruim overlegd over het doel en de gevolgen van de aanslag, niet in de laatste plaats de juridische. Zelfde vragen anders verpakt.

Dit gaat wel een heel andere kant op dan ik verwacht had aan de hand van die ene losse zin, die overigens erg populair is op allerlei coaching websites. Nu ik dit weet kan ik mijn verhaaltje wel vergeten. Opeens zit ik in de wereld van zelfmoordaanslagen, precisiebombardementen en symbolische aanvallen. Ik word overvallen door de actualiteit. Het verbaast mij dan ook niets dat het toneelstuk gewoon op de speellijst staat. Je kunt in mei gaan kijken bij de Toneelschuur in Haarlem. Wat denk je, welke prijs ben jij bereid om te betalen? Of vind jij gerechtvaardigd?