Over jonge Remonstranten en oude nonnen

Elk jaar stel ik mijn verwachtingen weer bij aan de hand van de ervaringen van het voorgaande kloosterweekend. Vorig jaar waren we met Arminius, de landelijke jongerengemeente van de Remonstranten, te gast bij de broeders van Abdij Maria Toevlucht in Zundert, die hun eigen bier brouwen, een modern gastenverblijf exploiteren en hun cd’s met psalmen in eigen beheer uitbrengen. Broeders die hun abdij kortom tot een commercieel succes weten te maken.

Jonge remonstranten komen, oude stemmen doven

Nu waren we op 14 en 15 november bij de Benedictinessen in de Priorij Regina Pacis in een monumentaal herenhuis in Schoten, België. De mobiel gaat onderweg naar het klooster al uit, laptop en tablet blijven thuis. Zodra we de drempel van het gastenverblijf overstappen, lijkt het alsof we vijftig jaar terug in de tijd gaan: een zeilvloer met het patroon van tegels, dikgebreide tafelkleden, donker meubilair en ongemakkelijke fauteuils waar menig retrofiel tegenwoordig rustig een klein fortuin voor zou neertellen. Niet alleen het interieur lijkt uit de jaren ’60 afkomstig: de lucht zélf ruikt retro, alsof er in geen jaren meer een raam open is gezet.

De eerste avond, tijdens de dagsluiting in de huiskapel, zien we de zusters voor het eerst. Eén voor één komen ze binnengeschuifeld. Hoestend, steunend, pruttelend. Een enkeling met wandelstok of looprekje. De meesten lijken de tachtig ruim gepasseerd. We tellen elf grijze hoofdjes. De iele stemmen waarin de zusters hun psalmen voortbrengen, hebben de grootste moeite om de ruimte te vullen. In de deze sobere kapel – de veel te grote kloosterkerk is al jaren in ongebruik – boeten ze jaar na jaar aan kracht in. Ons overmant een verdrietig gevoel, een besef van vergankelijkheid: de kloostergemeenschap dooft uit, zoals ook de stemmen van de steeds minder talrijke nonnen uitdoven.

Het einde nadert in volledige berusting

Hoe lang zal dit klooster nog blijven bestaan? Hoe zouden de zusters zelf naar de toekomst kijken? Het moet moeilijk zijn om op deze plek te leven, in een gemeenschap waarvan je weet dat ze over een paar jaar hoogstwaarschijnlijk zal ophouden te bestaan.  Zaterdagmiddag krijgen we een antwoord van zuster Caristas. De goedlachse vrouw, met 74 jaar de jongste inwoner van het klooster, vertelt ons over haar leven sinds ze 55 jaar geleden intrad. Toen, in 1960 bloeide de kloostergemeenschap: 40 zusters en nog eens evenzoveel buitenzusters. Geen moment heeft ze in al die jaren een gevoel van twijfel gehad over haar keuze. Ook toen eind jaren ‘80 de kloostergemeenschap in rap tempo begon uit te dunnen. Zoals God haar destijds geroepen had, zo zou hij ook anderen roepen. Of niet. Dan niet. Volledige berusting – geen enkele teleurstelling, verdriet of wrok. Wanneer valt het doek? Dat hebben wij hier niet voor het zeggen, maar tot die tijd blijven de elf zusters toegewijd, ‘dagelijks beschikbaar, ook als het je niet uitkomt’, zoals zuster Caritas het thema zo mooi duidde.

Geschreven samen met Niels Kleiss